27 czerwca 2013 r. weszło w życie nowe rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz.U. 2013 poz. 696). Rozporządzenie jest następstwem Dyrektywy Unijnej 2010/32/UE, która określiła termin wprowadzenia zapisów do prawodawstwa krajowego na 10 maja 2013 r. Ustawa ta wprowadza nowe obowiązki zarówno dla pracodawcy jak i dla pracowników, jak i systematyzuje
pewne zagadnienia.

.
Ostrymi narzędziami w rozumieniu rozporządzenia są wyroby medyczne służące do cięcia, kłucia oraz mogące spowodować zranienie lub przeniesienie zakażenia [§ 1 ust. 2]. Definiuje osoby, które mogą są narażone na zranienia określając ich, jako pracowników i kto do te grupy należy – osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, doktorantów, studentów i uczniów niebędących pracownikami oraz wolontariuszy, a także osoby prowadzące pod nadzorem pracodawcy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę działalność gospodarczą na własny rachunek.
.

Należy przy tym w skrócie również określić, co to są świadczenia zdrowotne, a są nimi:
Działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu  i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Ta definicja  świadczenia zdrowotnego zawarta została w art. 3 u. z.o.z. [ Dz.U 2007 nr 14 poz. 89].

Pracodawca

W przypadku powyższego rozporządzenia do obowiązków pracodawcy należy:

• wykonać ocenę ryzyka poprzedzającą zastosowanie jakichkolwiek środków zastosowanych do świadczeń zdrowotnych mogących spowodować zranienie lub zakłucie.
• opracowanie i wdrożenie procedur bezpiecznego postępowania z ostrymi narzędziami jak i postępowania z odpadami medycznymi (szczególnie należy zwrócić uwagę na zakaz ponownego zakładania osłonek na ostre narzędzia), zastosowaniem środków ochrony indywidualnej, jak i procedur postępowania po ekspozycyjnego umożliwiającego natychmiastowe udzielenie pomocy medycznej poszkodowanemu zgodnie z § 9 ust.2 [§ 4 ust. 1.1, § 9],
• aktualizować ocenę ryzyka i procedury bezpiecznego postępowania z ostrymi narzędziami min. co 2 lata,
• zapewnienie pracownikom dostępu do instrukcji papierowych jak i w formie elektronicznej a w takim przypadku powinien również udostępnić komputer pracownikom do korzystania,
• pracodawca na uwzględniając ocenę ryzyka podejmuje działania eliminujące i ograniczające możliwość wystąpienia zranienia lub zakłucia przez zastosowanie środków organizacyjnych, technicznych, profilaktycznych oraz środków ochrony indywidualnej,
• sporządzanie raportu bhp co 6 m-cy w zakresie zranień (zakłuć) ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Pierwszy raport powinien być sporządzony w terminie do 28.02.2014 r.
• pracodawca bada przyczyny i okoliczności zranienia i zawiera je w wykazie, który powinien być sporządzony wg tegoż rozporządzenia (nr kolejny w roku, data zdarzenia, zakład, rodzaj narzędzia, czynność jak doszło do zranienia, inne informacje) [§ 10], co ważne wykaz jest bezimienny,
• prowadzi wykaz zranień ostrymi narzędziami,
• również pracodawca jest zobowiązany organizacji szkoleń uwzględniających zapobieganie narażeniu i jego skutkom.

W przypadku raportu powinien zawierać informacje tabelaryczne – zestawienie liczby zranień, zestawienie stosowanych narzędzi z wyszczególnieniem tych, które mają rozwiązania chroniące przez zranieniem, analizę okoliczności i przyczyn zranień, propozycję działań ograniczających liczbę zranień, informację o analizie procedur bezpiecznego postępowania z ostrymi narzędziami [§ 11 ust. 1, 2].

.
Pracodawca po wykonaniu oceny ryzyka i i zidentyfikowaniu narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne jest zobowiązany do poinformowania pracownika o korzyściach i możliwych niepożądanych powikłaniach oraz o skutkach niepoddania się szczepieniu. Szczepienia odbywają się na podstawie art. 17, 18 i 20 ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych (Dz.U. 2008 nr.234 poz.1570).
W ustawie o zwalczaniu chorób zakaźnych:

• w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.
• Pracodawca lub zlecający wykonanie prac informuje pracownika lub osobę mającą wykonywać pracę, narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, przed podjęciem czynności zawodowych o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.
• Koszty przeprowadzania szczepień, o których mowa w ust. 1, oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca
• Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia wykaz rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy narażonych na działania biologicznych czynników chorobotwórczych (art. 20 ust.4),
• Minister właściwy do spraw zdrowia określi w drodze rozporządzenia osoby lub grupy obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym i okoliczności, jakie będą określały obowiązek szczepień jak np. wiek

(Dz.U. 2008 nr.234 poz.1570).

Pracownik

Obowiązkiem pracownika jest zgłoszenie pracodawcy lub osobie służby BHP każdego przypadku zranienia, a w przypadku kontaktu z krwią lub innym materiałem biologicznym również lekarzowi.
Należy być świadomym, iż zranienie ostrym narzędziem nawet w przypadku zakłucia igłą jest wypadkiem przy pracy i tak powinno być potraktowane, ponadto procedura dochodzenia powypadkowego a procedura ustalenia okoliczności do wykazu zranień to dwie odrębne sprawy[1] Pracownik powinien być świadomy, iż rozporządzenie dotyczy procesu zranień ostrymi narzędziami, do który nie należą aczkolwiek są bardzo niebezpieczne:

• zużyte igły i zakłucie przy sprzątaniu niezależnie od pracowników, którzy temu ulegli,
• rozbite szkło i zranienie przy badaniach laboratoryjnych i diagnostycznych,
• zranienie ostrym ciałem obcym lub kością podczas sekcji zwłok lub przy udzielaniu pomocy, bo to nie jest ostre narzędzie,
• ostry metal kaleczący pracownika podczas udzielania pierwszej pomocy, mimo że był to proces świadczenia zdrowotnego[2]

Jak zapobiegać – podstawowe zasady postępowania, aby uniknąć zakażenia   [3].

1. Należy odkażać i myć ręce pod bieżącą wodą z użyciem mydła.
2. Rękawiczki należy zakładać podczas każdego kontaktu z pacjentem, z krwią i płynami ustrojowymi.
3. Jeżeli podczas zabiegu może dojść do opryskania, chronić należy oczy, nos, i usta maseczką i okularami.
4. Należy stosować fartuchy nieprzemakalne tam, gdzie może dojść do ochlapania dużą ilością płynów ustrojowych.
5. Krew należy pobierać do probówek zamykanych korkiem i umieszczać przed przekazaniem do laboratorium w odpowiednim pojemniku.
6. Pracownicy mający widoczne sączące zmiany na skórze rąk nie powinni wykonywać zabiegów związanych z naruszeniem ciągłości tkanek pacjenta.
7. Drobne skaleczenia na dłoniach i przedramionach należy zabezpieczyć wodoodpornym opatrunkiem,
8. Dezynfekować powierzchnie blatów, stołów, foteli itp.
9. Wszystkie odpady związane z zabiegiem, skażone krwią, wydzielinami i wydalinami powinny zostać spalone.
10. Nie należy wkładać igieł do osłonki.
11. Należy zabezpieczyć igłę w pojemniku na ostrza.
12. Należy używać masek i rękawic.
13. Jeżeli dojdzie do zakłucia NIE NALEŻY IGNOROWAĆ ZAGROŻENIA.
14. W przypadku zakłucia należy je przemyć zimną wodą i zasięgnąć porady lekarza.
15. Należy zgłosić pracodawcy lub pracownikowi służby BHP fakt zakłucia.
16. Należy zapoznać się i zastosować do procedury placówki zdrowia.

Ochrona personelu:

1. Nie należy wkładać igieł do osłonki.
2. Należy zabezpieczyć igłę w pojemniku na ostrza.
3. Należy używać masek i rękawic.
4. Jeżeli dojdzie do zakłucia NIE NALEŻY IGNOROWAĆ ZAGROŻENIA.
5. W przypadku zakłucia należy je przemyć zimną wodą i zasięgnąć porady lekarza.
6. Należy zgłosić pracodawcy lub pracownikowi służby BHP fakt zakłucia.
7. Należy zapoznać się i zastosować do procedury placówki zdrowia.