Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 stycznia 1979 r. III PZP 19/78

Poronienie jako następstwo wysiłku fizycznego pracownicy w związku z pracą jest wypadkiem przy pracy.

Przewodniczący: Sędzia SN A. Grymaszewski. Sędziowie SN: S. Rejman, J. Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Soboty, w sprawie z wniosku Sabiny H. przeciwko Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Ś. o zmianę treści protokołu powypadkowego po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 10 stycznia 1979 r. zagadnienia prawnego przekazanego przez Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie postanowieniem z dnia 30 listopada 1978 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 66 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych:
„Czy będące następstwem wysiłku fizycznego poronienie, które nie spowodowało uszczerbku na zdrowiu, jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 1975 r. Nr 20 poz. 105)?”
powziął następującą uchwałę.

.
Uzasadnienie
Wnioskodawczyni domagała się zmiany treści protokołu powypadkowego i ustalenia, że w dniu 3 października 1977 r. uległa wypadkowi przy pracy, dźwignięcie bowiem 30-kilowej konwi z mlekiem w czasie pracy spowodowało u niej poronienie.
Treść przedstawionego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego wskazuje na to, że Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zakłada, iż wnioskodawczyni poroniła wskutek wysiłku fizycznego podczas wykonywania czynności pracowniczych i ma wątpliwość, czy zdarzenie to jest wypadkiem przy pracy, jeżeli nie spowodowało uszczerbku na zdrowiu.
Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi ujętej w sentencji uchwały z następujących względów:
Pojęcie wypadku przy pracy określa art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 1975 r. Nr 20 poz. 105). Według tego przepisu wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą. Warunki te są spełnione w przypadku poronienia spowodowanego dźwignięciem ciężaru przez pracownicę podczas wykonywania pracy. Ustawowa definicja wypadku przy pracy ogranicza się do wymienionych wyżej trzech elementów. Z przepisów ustawy wypadkowej nie wynika jednak, by każde zdarzenie spełniające wskazane w art. 6 ust. 1 tej ustawy warunki było wypadkiem przy pracy. Z art. 1 i nast. tej ustawy należy wyprowadzić wniosek, iż za wypadek przy pracy uważa się także zdarzenie, które wywołało skutek w postaci szkody na osobie pracownika (uszczerbek na zdrowiu). Zdarzenie, które spowodowało wyłącznie zniszczenie czy uszkodzenie rzeczy pracownika, nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu przepisów ustawy wypadkowej. Wniosek ten potwierdza treść art. 29 ust. 1 ustawy, określającego jedynie prawo do odszkodowania za utracone lub uszkodzone przedmioty pracownika na podstawie przepisów tej ustawy, i to tylko wówczas, gdy pracownik wskutek wypadku doznał uszczerbku na zdrowiu.
Poronienie nie jest naturalnym następstwem ciąży. Jest ono skutkiem nienormalnej reakcji organizmu kobiety ciężarnej, wywołanej przyczyną zewnętrzną lub wewnętrzną, i niewątpliwie w każdym przypadku wywołuje rozstrój zdrowia, a w konsekwencji przynajmniej czasowy uszczerbek na zdrowiu.

.

Wskazują na to również dowody w sprawie. Wnioskodawczyni w związku z poronieniem przebywała w szpitalu od 5 do 10 października 1977 r., a następnie korzystała ze zwolnienia lekarskiego na skutek niezdolności do pracy z tej przyczyny. Powołany w sprawie biegły – lekarz oświadczył, że nie jest w stanie określić procentu utraty zdrowia wnioskodawczyni wskutek poronienia i jedynie nie stwierdził stałej ani długotrwałej utraty zdrowia i zdolności do pracy.
Nie ma jednak podstaw do twierdzenia, że za wypadki przy pracy należy uznać tylko te zdarzenia, które wywołały stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu pracownika. Stanowisko takie byłoby sprzeczne z treścią art. 1 i 6 ustawy wypadkowej. Skutek wypadku przy pracy w postaci stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu pracownika jest niezbędną przesłanką do uzyskania świadczeń z ustawy wypadkowej (art. 2). Poza świadczeniami z ustawy wypadkowej pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, ma jednak inne, korzystniejsze uprawnienia. Przykładowo można tu wskazać na prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 100% wynagrodzenia bez względu na okres zatrudnienia (art. 7 ust. 2 i art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – tekst jednolity: Dz. U. 1975 r. Nr 34 poz. 188). Zasiłki przysługujące pracownikowi z powodu niezdolności do pracy wskutek wypadku przy pracy nie podlegają też zmniejszeniu w przypadkach wymienionych w art. 19 ust. 1 powołanej ustawy. Z mocy art. 53 § 1 kp korzystniej dla pracownika zostało unormowane też prawo zakładu pracy do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia. Przytoczone przykłady wspierają przedstawiony wyżej na podstawie wykładni przepisów ustawy wypadkowej pogląd, iż do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie jest konieczne stwierdzenie skutku w postaci stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu pracownika. Jednocześnie przykłady te wskazują na to, że pracownik może mieć interes prawny w prawidłowym ustaleniu treści protokołu powypadkowego nie tylko ze względu na to, że takie skutki mogą się ujawnić w przyszłości, ale również z uwagi na inne przysługujące mu uprawnienia pracownicze, choćby wskutek wypadku nie doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

.
Przy założeniu, że poronienie zawsze wywołuje określony uszczerbek na zdrowiu pracownicy, w odpowiedzi Sądu Najwyższego – dla uznania tego zdarzenia za wypadek przy pracy – zostały uwzględnione przesłanki wskazane w art. 6 ustawy wypadkowej. Jeżeli poronienie nastąpiło w warunkach określonych w tym przepisie, to takie zdarzenie jest wypadkiem przy pracy. Innym natomiast zagadnieniem jest prawo do świadczeń z ustawy wypadkowej, które jest zależne od zaistnienia okoliczności wskazanych w art. 2 tej ustawy. Stanowisko wyrażone w uchwale jest zgodne z poglądem Centralnej Rady Związków Zawodowych przedstawionych w sprawie w trybie art. 63 kpc oraz wnioskiem Prokuratora Prokuratury Generalnej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.